Gmina Bobrowniki

W ostatnich latach herb jest bardzo ważnym elementem promocyjnym mniejszych i większych miejscowości, tworzącym ich pozytywny wizerunek. Dawniej głównym wzorcem treści i symboliki herbu miejskiego była pieczęć miejska. Na ziemiach polskich pierwsze pieczęcie miejskie pojawiły się w drugiej połowie XIII w., najwcześniej na Śląsku i Pomorzu.

Władze miasta najczęściej posługiwały się kilkoma pieczęciami, przywieszonymi do dokumentów w zależności od ich rodzaju i znaczenia prawnego. Wzorzec przedstawieniowy pieczęci oraz barwy godła określały dokumenty herbowe nadane miastu przez władców. Najczęściej symbolika przekazywała informacje o mieście.

W XIV w. dominowały pieczęcie z wizerunkami przejętymi z tarcz herbowych właścicieli, czyli założycieli miast. Wyjątkowo godła herbowe posiadały wyobrażenia odnoszące się do położenia naturalnego miast czy do gospodarki.

W XV w. na pieczęciach pojawiają się nie tylko wyobrażenia przejęte z herbów właścicieli, ale także elementy reprezentujące położenie naturalne, nazwy i gospodarkę miast.

Bobrowniki uzyskały przywilej lokacyjny w 1403r. Jak należy przypuszczać, to wtedy uzyskały prawo posługiwania się pieczęcią miejską.

Informacje odnoszące się do najważniejszych i jednocześnie najstarszych pieczęci ogólnomiejskich Bobrownik odnajdujemy w książce Wiktora Wittyga pt. „Pieczęcie miast dawnej Polski”. Prezentowane tu pieczęcie zawierają w otokach napisy: SIGILLUM BURGENSIUM (XV w.) oraz SIGILLUM CIVITATIS (łac. pieczęć miasta) (XVII w.).

(Wiktor Wittyg, Pieczęcie miast dawnej Polski, 1905, s. 21)

Na pieczęci z XVw. widnieje herb Bobrownik. Przypomina on wersję współczesną.

W centralnym miejscu pola herbowego znajduje się głowa wołu bez uszu (głowa wołu, tyle że z uszami, znajduje się także na pieczęci z XIIw.). Zapewne symbolizuje ona charakter gospodarki miejskiej, zajęcia mieszkańców miasta. U dołu znajduje się żłób ukośnie zakratowany. W heraldyce miejskiej skosy (np. w okratowaniu bram) informowały o pewnych ograniczeniach podatkowych. Po bokach znajdują się dwie niby-rohatyny, które mogą symbolizować funkcję obronną miasta, istniał tu przecież zamek obronny.

Zestawiając pola znaczeniowe herbu z XVw. oraz herbu współczesnego, zauważyć należy, że ukośnie zakratowany żłób z dwoma niby – rohatynami (rohatyna - włócznia z hakiem przy grocie) z czasem ( ok.. 400 lat) zastąpiony został przez łódź z wyraźnie zaznaczonymi deskami z nabitymi gwoźdźmi.

Potwierdza to opis herbu z lat późniejszych, a sporządzony przez Antoniego Chomickiego. W jego książce „Herby miast i ziem polskich” z 1939r. czytamy:

Autor w swej pracy podaje jako źródło swego opisu książkę dr. Mariana Gumowskiego pt. „Herby Miast Województwa Warszawskiego” z 1937r., do której jednak nie zdołałem dotrzeć.

Pieczęć z XVIIw. w centralnym miejscu pola znaczeniowego posiada głowę wołu z uszami. Znikły żłób oraz niby-rohatyny. Ma to zapewne związek z utratą znaczenia obronnego miasta i powolnym popadaniem w ruinę zamku.

Reasumując, na podstawie zgromadzonych materiałów należałoby przyjąć opis współczesnego herbu miejscowości Bobrowniki za Antonim Chomickim, że przedstawia on hełm z rogami bawołu na łodzi, pomiędzy dwoma rohatynami.

Koncepcja ta trafnie wpisuje się w tradycję ziemi dobrzyńskiej, której herb przedstawia ludzką głowę w koronie, z której wychodzą dwa bawole rogi, pod głową korona odwrotnie. (za A. Chomickim).

Bibliografia:

1. Chomicki Antoni, Herby miast i ziem polskich, Warszawa 1939, s. 19

2. Wittyg Wiktor, Pieczęcie miast dawnej Polski, Kraków 1905, z. I, s.21                                                                                                        

oprac. Andrzej Wycichowski